Dag 1: Naar Trabzon, Turkije
Omdat er geen rechtstreekse vluchten zijn naar het uiterste noordoosten van Turkije, vlieg je vanaf Nederland (meestal Schiphol Airport, soms Eindhoven Airport) eerst naar Istanbul. Na een korte overstap mag je je opmaken voor een mooie vlucht van ruim duizend kilometer over Turks grondgebied. Trabzon is de hoofdstad van de gelijknamige provincie en het begin van de groepsreis Trots Turkije. Waarschijnlijk kom je in de avond aan in Trabzon, een stad van bijna 500.000 inwoners, maar de omliggende metropool telt maar liefst bijna een miljoen inwoners. De omgeving van de Zwarte Zee is er een om in te lijsten qua natuurlijke schoonheid, gek genoeg is dit tevens de minst bezochte regio van Turkije.
Vanaf de aan zee gelegen luchthaven rijden we met onze eigen minibus naar het hotel, waar je twee nachten verblijft. Als het nog niet te laat is, nemen we onze eerste gezamenlijke kop Turkse thee (of iets sterkers). Dan bespreken we tevens het reisprogramma van de komende twee weken en leer je tegelijkertijd je reisgenoten wat beter kennen. Mocht je trek hebben, het regionale gerecht bij uitstek is hamsi, waarbij een halve school sardines op een bijzondere manier met rijst klaargemaakt geserveerd wordt.
Wist je trouwens dat Trabzon vele eeuwen lang de laatste stad van het Romeinse keizerrijk genoemd werd? Dit omdat een van de nakomelingen van de Romeinse keizers hier nog lang een koninkrijk runde, terwijl het Romeinse Rijk al aan zijn eigen hebzucht onderuit was gegaan. Vooral hierdoor verkreeg Trabzon een romantische bijklank in Europa en werd het laatste Christelijke bastion in Azië genoemd. Manmoedig vechtend tegen de Islamitische 'barbaren'. Wellicht spotten we Geert Wilders nog in deze regionen...
Dag 2: Trabzon
Reisleider Theo neemt je mee op een ochtendwandeling door de oude stad van Trabzon. De eerste permanente bewoning van deze streek is terug te leiden tot het jaar 7.000 jaar Christus, maar het onbetwiste hoogtepunt van deze stad ontstond pas in de 13de eeuw. De markante details van de rijke geschiedenis van het boeiende Trabzon hoor je ter plekke, maar weet dat deze stad een belangrijk rust- en oplaadpunt was van de vele karavanen die de noordelijke route van de Zijderoute bewandelden.
We beginnen deze relaxte excursie drie kilometer ten westen van de stad, met een bezoek aan de 13de eeuwse Hagia Sophia kerk. Sinds 1957 fungeert het mooiste gebouw van de stad als een museum, terwijl het eerder dienst deed als moskee, ziekenhuis en zelfs wapendepot... Ontelbare fresco's sieren de muren, daterend uit de Byzantijnse periode. Omdat de Turken de kerk tot moskee ombouwden, verdwenen alle fresco's onder een beschermende witte kalklaag. De kleurrijke voorstellingen stellen scenes voor uit het Oude Testament. Ook de kleurige marmeren vloeren behoren tot de mooiste bezienswaardigheden van deze kerk/moskee.
Eenmaal terug in de oude stad vervolgen we de wandeling met een bezoek aan het Trabzon kasteel, waar de stad zijn naam aan dankt. Ondanks dat de historische stadsmuren niet meer geheel intact zijn, blijven ze nog steeds een plaatje. Pal naast het kasteel bezoeken we de Gülbahar Hatun-moskee, gebouwd in 1514 door Selim, een Ottomaanse veroveraar van Syrië en Egypte. Het bouwwerk werd opgericht ter verering van zijn moeder Gülbahar Hatun, een dame die het begrip Barmhartige Samaritaan naar een hoger niveau tilde. Tot op de dag van vandaag kunnen de minder bedeelde inwoners van deze grote stad hier terecht voor een maaltijd. Een korte wandeling langs zee brengt ons langs een prachtig standbeeld van Atatürk naar de Armeense kerk, de bazaar en het Trabzon Museum, dat gehuisvest zitvin een van de mooiste belle epoque gebouwen van de stad. Alhoewel de collectie betere tijden gekend heeft en er wel wat gestoft mag worden, is dit geen verkeerde plek om de rijke cultuur van Turkije in je op te nemen. De parketten vloer, geschilderde plafonds en fraai meubilair zijn alleen al je entreegeld waard. De namiddag mag je op eigen gelegenheid invullen.
Zo kan je een bezoek brengen aan de witte villa van Atatürk, het hoog op de heuvel gelegen bouwwerk biedt een fraai uitzicht over de stad en de Zware Zee. De villa dateert uit 1890 en is gebouwd voor een rijke lokale familie. In 1924 doneerde de familie het huis aan Atatürk die hier tot aan zijn dood in 1938 regelmatig verbleef. Een keur aan voorwerpen die herinneringen aan de ‘Vader der Turken’ zijn te bezichtigen, alhoewel je voor dat aspect niet hoeft af te reizen naar deze -overigens zeer idyllische - locatie. Ook de theetuin is een aanrader!
Voor een ander mooi uitzicht over de stad neem je de taxi naar Boztepe, een heuvel hoog boven de stad waar in de Christelijke tijd relatief veel kerken en kloosters gebouwd werden. Of neem een duik in het verleidelijke water van de Zwarte Zee, dat ingeklemd ligt tussen Europa en Klein-Azië. De oppervlakte van ruim 400.000 km2 wordt gevoed door vijf grote rivieren, waardoor je verzekerd bent van fris water. De komende twaalf dagen breng je namelijk door in het prachtige berggebied van Turkije, dus vandaag is de ideale kans om te genieten van dat zalige zon-zee-strand gevoel. De nabije vismarkt is meer in de ochtend een bezienswaardigheid.
Liefhebbers van een prachtig, maar helaas erg toeristisch klooster kunnen tevens deze middag met de reisleider mee naar het Sümela klooster, de mooiste van het dozijn aan bergkloosters die er in het achterland van Trabzon te vinden zijn. Na een klein uurtje rijden bereiken we het klooster dat spectaculair tegen een steile bergwand van het Pontisch gebergte aangeplakt zit, op exact 1250 meter hoogte. Dit klooster dateert uit de 4de eeuw en lijkt eerder voor berggeiten gebouwd te zijn dan voor mensen. De monniken moeten gedacht hebben dat hoe hoger je op de berg bouwt, hoe dichter je bij God bent.
Vanaf de 13de eeuw kreeg het Sümela klooster meer aanzien, keizers lieten zich hier zelfs kronen. Sümela werd het belangrijkste klooster van Klein-Azië onder meer door befaamde manuscripten die bewaard werden in de bibliotheek. In de volgende eeuwen werd het klooster versierd met fresco’s en nog verder uitgebreid. In de bloeiperiode (circa 18de eeuw) waren er maar liefst 72 kamers. Ondanks dat de laatste Grieks-orthodoxe monniken al in 1923 vertrokken zijn is deze mystieke plek een eeuw later omgetoverd tot een museum en bedevaartsoord voor christelijke pelgrims en toeristen. Vanaf de parkeerplaats is het 1200 meter lopen (waarvan 300 meter stijgen), maar ook kan je met de taxi het resterende stukje omhoog. Gemiddeld duurt de pittige klim een klein half uurtje. Eenmaal in het complex mag je je verbazen en vergapen aan alle bezienswaardigheden, waarbij vooral de -ietwat angstaanjagende- slaapkamervertrekken van de monniken en de fresco's in de rotskerk bijzonder fraai zijn. Helaas hebben vandalen veel van de schilderingen in het verleden beschadigd, maar gelukkig heeft de Turkse overheid een volledig restauratieprogramma gestart.
Dag 3: naar Artvin
Vandaag hebben we een lange, maar zeer mooie bergroute op het programma staan. Door de spectaculaire Kackar Daglari rijden we naar ons eindpunt van vandaag, de majestueuze omgeving van Artvin. De natuurlijke schoonheid van dit gebied wordt in heel Turkije bezongen in vele liederen. Wild stromende rivieren met witte schuimkoppen slingeren zich rigoureus door groene valleien heen, die op hun beurt weer geflankeerd worden door krachtige bergen. Maar liefst vier grote rivieren (Çoruh, Koera, Aras en de Eufraat) ontspringen in dit gebied. Hoe rijk deze streek ook moge zijn qua natuurlijke schoonheid, de mensen die het bewonen zijn helaas minder bedeeld qua financiële rijkdom. Zo gebruiken de boeren nog steeds paarden voor hun ploegen, zwaar beladen ezels sjouwen zich over besneeuwde bergpassen heen en gedroogde koeienstront is nog steeds voor vele mensen de dagelijkse warmtebron van de keuken en het huis. In deze fotogenieke omgeving maken we vandaag een rit van bijna 250 kilometer naar Artvin (of zijn directe omgeving).
Onderweg mag je je verheugen op veel natuurschoon en enkele prachtige Georgische kerken. Dit - eveneens prachtige land - ligt op een (verre) steenworp afstand van onze kruip-door, sluip-door route door de bergen. De Georgiërs bewonen dit gebied al sinds het Bronzen Tijdperk en tot 1783 bepaalden zij hier het ritme van het dagelijkse leven. Behalve hun taal en heerlijke keuken, hebben de Georgiërs ook talloze kerken nagelaten als tastbaar bewijs van hun eeuwenlange dominantie van dit gebied. Verreweg de meest spectaculaire van deze kerken is die van Ishan. Hopelijk is de normaliter zeer slechte weg vandaag mild voor ons en kunnen we zonder schade aan onze bus het geïsoleerd gelegen dorpje bereiken. Deze prachtige omgeving met zijn vele fruitbomen is de halsbrekende rit meer dan waard. Maar liefst drie eeuwen hadden de locals van Ishan nodig om hun trots, de kerk van de maagd Maria, te bouwen. Zijn 42 meter hoge dome is echter zo zwaar verwaarloosd dat het een kwestie van tijd lijkt voordat het dak instort. Ook hopen we dat de sleutelbewaarder thuis is, want hij is de enige die de deur kan openen...
Net voordat we bij Ishan aankomen, bezoeken we het idyllisch gelegen Yusufeli. Dit kleine dorpje stond overigens nog niet zo heel lang geleden op de nominatie om te verdwijnen van de landkaart. Dit vanwege de bouw van een dam, waardoor het kolkende water van de Barhal en Çoruh rivieren het dorpje zou verzwelgen, maar als enige van in totaal achttien dorpen ontsprong Yusufeli de dans. Ondanks dat we vandaag niet echt tastbare hoogtepunten hebben, genieten wij telkens weer van deze spectaculaire rit door het mooiste gebergte van Turkije. Aangezien er maar weinig accommodaties in dit gebied zijn, kunnen wij niet exact vooraf voorspellen waar je de avond doorbrengt. Bereid je in ieder geval voor op een 'iets mindere' accommodatie, aangezien er maar weinig hotels voorhanden zijn in dit schitterende gebied, waardoor we waarschijnlijk zullen overnachten in een kleinschalig pension. Maar wij voorspellen nu al dat juist deze accommodatie je hart zal stelen door de ongekende gastvrijheid van de uitbaters.
Ook vandaag rijden we weer een mooie route door enkele wonderlijke creaties van Moeder Natuur. Nergens anders in Turkije voel je je namelijk zo verwant met de imposante Kaukasus, het grootste gebergte van dit deel van de wereld. Ook vandaag bezoeken we weer een bijzonder klooster van Georgische afkomst, die van Ponta. Helaas is de steile wandeling omhoog niet voor iedereen weggelegd, maar wie de moeite neemt om 45 minuten te zweten wordt beloond met prachtige vergezichten en een 9de eeuwse kerk die betere tijden gekend heeft. De nabij gelegen kerk van Tbeti, daterend uit de 10de eeuw, is eveneens gezegend met een pittoreske locatie.
Welk van de drie beschikbare routes die we ook nemen naar Kars (ons eindpunt van vandaag), je mag je verheugen op wederom een schitterende route door dit verlaten deel van Turkije. Mocht er voldoende tijd voorhanden zijn, dan bezoeken we het hoogst gelegen meer van Turkije. Cildir Golu ligt op ruim 2000 meter hoogte en is meer dan de helft van het jaar bevroren. In de zomer is dit meer een waar toevluchtsoord voor vele migrerende vogels, waaronder pelikanen, valken en haviken.
Laat in de middag arriveer je in Kars, een stad van bijna 150.000 inwoners, gelegen in het koudste district van Turkije. Wie de landkaart erbij pakt, ziet dat de strategische locatie van levensbelang was voor de handelsroutes naar Armenië (en dus Rusland) en Iran. De afwijkende architectuur en bonte verzameling aan inwoners (Turken, Koerden, Russen, Turkmenen en nog meer volkeren), maken Kars tot een leuke bestemming om wat tijd door te brengen. De grens met Armenië, voor vele Turken aartsvijand nummer een, is al gesloten sinds 1993.
Dag 5: Naar Dogubayazit
Kars zal nooit de schoonheidsprijs winnen qua architectonische variatie, maar desondanks zijn de citadel, de moskee, een handjevol Russische belle epoque gebouwen en de twee verdiepingen van het Archeologisch Museum het bekijken waard. De belangrijkste reden dat we in Kars overnachten heeft echter te maken met de gunstige ligging ten opzichte van spookstad Ani. Geen enkele andere Turkse stad heeft zo'n fotogenieke locatie als Ani. Op een strategische positie in het ruige landschap werd deze stad rond de vijfde eeuw opgebouwd. Aan de ene kant wordt Ani beschermd door een blauwgroene grensrivier, de andere zijde door een ravijn.
De stad, gelegen op 1340 meter hoogte en een klein uurtje rijden van Kars, mag dan momenteel 400 meter op Turks grondgebied liggen, eeuwen lang was Ani een Armeense nederzetting. In de 10e eeuw was dit de hoofdstad van het toenmalige Armeense rijk dat zich toen tot diep in het huidige Turkije uitstrekte. Ani was een belangrijke handelspost op de zijderoute en een metropool waar honderdduizend mensen woonden. Om de hele geschiedenis van Ani op te hoesten, heb je overigens veel meer ruimte nodig dan de paar regels die we hier tot onze beschikking hebben. Maar het belangrijkste wapenfeit was in het jaar 1064 toen de gehele bevolking van circa 100.000 zielen na een belegering met het Perzische zwaard een voor een werd onthoofd.
Wie dacht dat het met de ellende gedaan was, kwam bedrogen uit. Twee eeuwen later, in 1236, roofden, moorden, verbranden en verkrachten de Mongolen deze locatie en haar bewoners. Nog steeds was het niet gedaan met het noodlot dat blijkbaar samengaat met Ani. In 1319 zorgde een verwoestende aardbeving voor wederom een boel ellende. Toch leefden er tot 1735 nog mensen op deze bijzondere locatie, maar in dat jaar vertrokken de laatste monniken en werd Ani officieel een spookstad. Bijna vier uur hebben we voor deze optionele excursie ingeruimd, waarbij je meer dan genoeg tijd hebt om de belangrijkste ruïnes van dit bijzondere oord te verkennen.
Als het weer het toelaat, is dit de perfecte plek voor een van onze picknicks deze reis. Ani is sowieso een hoogtepunt op deze reis. Waar anders kan je ongestoord wandelen door een spookstad met ruïnes en restanten van gebouwen verspreid over een heuvelachtig landschap. Alles is dor, geen groene grasvlaktes, met overal achtergebleven stenen en rotsblokken, het geeft een extra dimensie aan deze site. De kerk van Sint Gregorius met de geweldige fresco's binnenin trekt het meest de aandacht. Van hieruit zie je de Arpacay rivier die de grens met Armenië vormt, overal verspreid rond de site zien we de wachttorens op Armeens grondgebied. De citadel ligt op verboden gebied. Een bord in vier talen waarschuwt ons dat we niet verder mogen. Mocht je desondanks toch te ver gaan, dan maken de immer aanwezige bullebakken van de niet al te vriendelijke jandarma je op niet bepaald zachtzinnige wijze duidelijk dat je op gevoelig c.q. Armeens grondgebied bent.
Volgens Armenië overigens gaat Turkije bijzonder slecht om met deze locatie, 'Geen oprechte interesse in deze historische locatie', 'amateuristische restauratie', 'vandalisme', 'mijnbouw' en 'niet-professionele opgravingen' zijn volgens het buurland verantwoordelijk voor de slechte staat van Ani en haar gebouwen. De stad werd daardoor zelfs opgenomen op de oneervolle lijst van 'Belangrijke Wereldmonumenten die op het punt van Verdwijnen Staan'. Inmiddels heeft Turkije beterschap beloofd, mede onder druk van Unesco die grote geldstromen heeft beloofd in het kader van de lijst van Werelderfgoederen. Hopelijk leidt het ertoe dat de stad haar prachtige Middeleeuwse bijnaam van 'Stad van de 1001 Kerken' weer eer gaat aandoen.
Inmiddels is de restauratie begonnen van de kathedraal, 50 kerken, 33 grot kerken, 20 kapellen en een gedeelte van de imposante stadsmuren. Wat je ook gaat bekijken, Ani is simpelweg te prachtig om te missen en het is een genot om door deze golvende omgeving te dwalen. Ook al geef je geen ene donder om historische gebouwen. Als het weer het toelaat, genieten we op deze fijne locatie van een heerlijke picknick. Anders gebruiken we de lunch weer in Kars, voordat we doorrijden naar Dogubayazit.
Dogubayazit, een ietwat verwaarloosde stad van bijna 80.000 inwoners, heeft niet vooraan gestaan toen de schoonheidsprijzen werden uitgedeeld. Wel was het en is het al sinds mensenheugenis een stad op een strategische locatie, Dogubayazit is namelijk de belangrijkste doorvoerhaven met de regionale powerhouse Iran, dat op slechts een half uurtje rijden afstand ligt. In deze 'grensstad' kan je in de namiddag nog even relaxen, al zijn er tussen de koopjes jagende Iraniërs en de vele militairen niet geweldig veel hoogtepunten te vinden. Gelukkig maakt de omliggende natuurlijke schoonheid veel goed. Achter de stad ligt op vijftien kilometer afstand het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van deze reis: de immer besneeuwde Mt. Ararat. Tot 1829 werd elke potentiële bergbeklimmer ter dood gebracht door de zeer gelovige Armeniërs die menen dat deze berg van 5165 meter heilig is.
De aanwezigheid van deze granieten reus speelt een rol in vele lokale mythen en sagen. Het meest bekende verhaal c.q. fabel is dat hier de ark van Noach zou zijn gestrand nadat de aarde een jaar lang geterroriseerd zou door overvloedige regenval. Helaas is deze potentiële toeristentrekker nog niet wetenschappelijk bewezen. Maar wat zou het fantastisch zijn als deze 135 meter lange boot ooit gevonden zou worden. Hoewel behoudende gelovigen (zowel joden als christenen en moslims) geloven dat de ark van Noach historisch is en er tal van zoektochten zijn ondernomen om deze te vinden, is er nooit enig historisch bewijs gevonden van het bestaan van de ark van Noach. Wellicht levert jouw speurtocht naar deze mysterieuze boot van Noach, zijn vrouw, hun drie zonen en vrouwen en de naar schatting miljoen (!) geregistreerde dieren enig resultaat op...
Dag 6: Naar Van (130 km)
Mocht je gisteren de ark van Noach niet gevonden hebben op deze mythische berg, vandaag mag je je in ieder geval honderd procent zeker verheugen op een tastbaarder stukje historie. In de ochtend bezoeken we het zes kilometer oostelijker gelegen Ishak Pasa Sarayi, een van de mooiste paleizen (nu grotendeels ruïne) op Turks grondgebied. Daarnaast is het uitzicht op de berg Ararat en het spectaculaire omliggende landschap alleen al de moeite van deze trip waard. Dit Ottomaanse bouwwerk kostte maar maar liefst 99 jaar harde arbeid voordat het voltooid was. Ondanks dat dit complex in het meest onherbergzame deel van Turkije ligt, nam de rijke Georgiër die dit liet bouwen geen halve maatregelen. Het paleis herbergt namelijk maar liefst 366 kamers, waaronder een zeer uitgebreide harem.
Ishak Pasa Sarayi is echter vooral een complex van gebouwen dan een aaneengesloten paleis. Het is een van de markantste en beste voorbeelden van de 18e-eeuwse Ottomaanse architectuur en het is daarnaast kunsthistorisch erg waardevol, omdat het vrijwel alle vormen van architectonische bouw heeft samengevoegd die in Turkije te vinden zijn. Helaas hebben vooral de Russen de mooiste spullen gedemonteerd en afgevoerd naar Moeder Rusland. Zo zijn de prachtige gouden deuren van de kathedraal te zien in het wereldwijd bekende Hermitage Museum te St. Petersburg. Ook de Turken zelf hechten blijkbaar weinig waarde aan esthetische waarden, gezien het 'beschermende dak' van glas en staal dat totaal niet past bij de rest van het gebouw. Desondanks mag je dit paleis niet gemist hebben tijdens je rondreis door Oost-Turkije!
Mocht de weg en de 'situatie' veilig zijn (we zitten tenslotte in een gevoelig grensgebied), dan hebben we na het bezoek aan het paleis nog de mogelijkheid om de heetwaterbronnen van Diyadin te bezoeken, een van de circa 1.000 bronnen in heel Turkije. Wat is er lekkerder dan in deze ruige bergen te genieten van een dampend badje in de vrije natuur? Wellicht is er ook een bezoek mogelijk aan de meteoorkrater Cukuru en/of de watervallen van Muradiye Selalesi. Mocht dit allemaal niet mogelijk zijn, dan zal je je zonder twijfel vermaken met de 3 uur durende rit naar ons eindpunt van vandaag, het Van-meer, dat qua schoonheid van de buitencategorie is. We volgen de meest oostelijk route langs de grens met Armenië en zien het landschap veranderen. Waar we eerst het uitgestrekte dorre en overwegend vlakke landschap zien, verandert dit in een woest bergachtig en kleurrijk landschap.
Niets is mooier dan de omliggende bergen, met toppen van 4.000 meter, te zien weerspiegelen in de de verstilde schoonheid van het diepste en grootste meer van Turkije met een oppervlakte van ruim 3700 km². Het meer bevat een hoog gehalte alkali en natriumcarbonaat, dus veel soda, en is daardoor visarm, maar wel heeft het zijn eigen unieke ecosysteem. Door haar hoge en geïsoleerde ligging heeft het meer ook geen aflaat. Op de kraterranden van dit op 1.640 meter hoogte gelegen meer, zie je de povere restanten van de voormalige hoofdstad van verloren beschavingen.
Het iets zuidelijker en zeer geïsoleerd gelegen Van, een stad van bijna 600.000 inwoners, is bij uitstek de stad van de Koerdische bevolking van Turkije. Het Van-meer is slechts vier kilometer verwijderd van de stad Van. Op de drukke bazaar brengen de boeren uit de omgeving, vooral Koerden, hun groente en fruit aan de man. Met enig geluk ontdek je ergens de bijzondere Van-kat, een spierwitte poes met één blauw en één geel oog! De namiddag is ter vrije besteding. Liefhebbers van barretjes met live-muziek komen hier volledig aan hun trekken, want ondanks dat Van een zeer conservatieve stad is, telt het ook een zeer levendig universiteitsleven.
Een gecombineerde, optionele excursie is te boeken naar het Hosap fort en het eiland van Akdamar. Het fort van Hosap ligt aan een van de zuidelijke trajecten van de legendarische Zijderoute. Het uit 1643 daterende fort 'beschermde de omgeving', terwijl reizigers tol dienden te betalen voor een veilige doortocht. Na je bezoek aan dit fraai gelegen bouwwerk reis je tijdens deze excursie zuidwestelijk naar het (50 km zuidelijker gelegen) dorpje Gevaş. Vanuit hier vertrekken kleine boten voor de half uur durende oversteek van 3 km naar het onbewoonde eiland van Akdamar, een van de vier eilanden in het Van-meer. In de tiende eeuw was dit het centrum van de Armeense cultuur.
Gagik Artzruni, de koning van Vaspurakan, bouwde hier een paleis, kerk en klooster. Helaas is alleen de 'Kerk van het Heilige Kruis' bewaard gebleven. De rest van het complex werd door de verschillende militaire machtshebbers gebruikt als openbare schietbaan... Ondanks de vele vernielingen zie je op de muren nog steeds indrukwekkende schilderingen van de rijke Armeense cultuur. De beeltenissen die je ziet zijn gebaseerd op verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament. Wie goed kijkt ziet David en Goliath, Adam en Eva en -ons favoriete verhaal- van Jonas en de Walvis. Ook het ernaast gelegen kerkhof is een Must See.
Dag 7: Naar Mardin
Vandaag hebben we wederom een lange reisdag voor de boeg, waarbij de zuidelijke route van het Van-meer als eerste op het programma staat. Aan de rechterzijde van de bus word je - na een prachtige rit van drie uur langs het meer - uitgezwaaid door de machtige berg Nemrut. Nu telt de hoogste punt nog 'maar' 3050 meter, maar 1500 jaar voor Christus was deze nog bijna 1500 meter hoger! Wat nog maar eens de kracht van vulkaanuitbarstingen benadrukt. Dit is overigens niet de Mt. Nemrut die je later zal bezoeken met zijn welbekende stenen monumenten.
Bij de drukke havenplaats Tatvan verlaten we het grootste meer van Turkije en 25 kilometer verder arriveren we in Bitlis. Dit lieflijke stadje telt slechts 50.000 inwoners, maar heeft een levendige economie, dat met name gericht is op de landbouw. De omgeving is ideaal voor producten als fruit en walnoten granen en tabak. Ook is dit een prima plek om souvenirs van leer te kopen of een doosje handgemaakte Turkse sigaren voor het thuisfront. Bitlis heeft daarnaast een historisch centrum vol monumenten zoals de 12de eeuwse Ulu moskee en Ihlasiye Medressa.
Na een korte stop gaat onze reis verder Anatolië in. Nadat je de stad Batman bent gepasseerd is het nog een dik uur rijden naar de gloednieuwe stad Hasankeyf, terwijl de stad eigenlijk al meer dan 12.000 jaar oud is! Koerden, Perzen, Arabieren, Turken en christenen hebben er allemaal hun sporen nagelaten. Helaas is dat nu grotendeels verleden tijd. Door de bouw van een serie stuwdammen in de rivieren de Eufraat en de Tigris is namelijk een gebied van 35 vierkante kilometer, met circa 300 historische plaatsen, onder water gezet. Ruim 70.000 mensen werden in 2020 gedwongen om te verhuizen. Hasankeyf mag dan dus verschillende grote rijken overleefd hebben, aan de millennia oude geschiedenis van het pittoreske stadje is een abrupt einde gekomen. Tegenover het oude Hasankeyf, aan de andere kant van de rivier, is in de afgelopen jaren een nieuwe stad gebouwd. Met een markt, een bibliotheek, een ziekenhuis en een school. En zo'n 700 huizen.
Milieubeschermers vrezen desondanks voor een zware klap voor flora en fauna in dit gebied van de Tigris. Voor migratie van vissen in de rivier is een stuwdam desastreus en landbouwgrond gaat verloren. Maar volgens de Turkse regering zijn de dammen hard nodig voor het opwekken van energie. En voor irrigatie van het omliggende gebied. De Turkse regering heeft gelukkig besloten een (heel klein) stukje van het erfgoed te redden: een aantal historische objecten en Ottomaanse gebouwen in Hasankeyf is verplaatst naar een hoger gelegen deel, naast de nieuwe stad die is gebouwd. En daarbij is ook Nederlandse expertise ingezet. Topstuk is een tombe uit de 16e eeuw, maar er werden ook een moskee, een gemeenschapshuis uit de 16e eeuw en een badhuis verplaatst.
Voordat we op op ons eindpunt van vandaag in Mardin aankomen, passeren we Midyat waar Syrisch-Orthodox kerken het stadsbeeld bepalen. Beroemd is de lokale kleurrijke zilverbazaar, waar al eeuwenlang de mooiste sieraden worden gemaakt. Vanuit Midyat is het nog een uur rijden naar het kleurrijke en super interessante Mardin, maar morgen hebben we gelukkig een complete dag om deze parel van dichterbij te ontdekken. Twee nachten slapen we op een bijzondere locatie in Mardin.
Dag 8: Mardin
Vandaag heb je de eerste - van de drie- vrije dag(en) van deze reis. Met een populatie van bijna 120.000 inwoners is dit de meest pittoreske stad van Oost-Turkije, misschien wel zelfs van heel Turkije. Het is eigenlijk een soort levend openluchtmuseum. Mardin is vooral bekend vanwege zijn specifieke Artuqidische architectuur in de oude binnenstad, een beschaving die na twee eeuwen in de 13de eeuw het loodje legde. In het labyrint van kronkelende oude steegjes in het centrum zie je overal deze typische bouwstijl van beige gekleurde kalkstenen rots, de decoraties en de Arabische stijl van de gebouwen. Op de historische bazaar lijkt de tijd te hebben stil gestaan. Hier nog geen toeterende wagens, maar boeren die met hun ezelkarren de meest fotogenieke groenten en fruit aanleveren. De pittoreske vesting die achter de de stad parmantig op de oude vulkaanrand gesitueerd ligt, is helaas door de militairen van Erdogan in gebruik genomen als kazerne.
De Sultan Isa Medresesi mag dan al in 1385 gebouwd zijn, zijn rijkversierde toegangsportaal is nog steeds een plaatje voor het oog. Hier vind je een Koranschool, moskee en verschillende sfeervolle binnenplaatsen. Bestel een kop thee en geniet van de lokale bevolking die hier samenkomt om de laatste roddels door te nemen, spellen te spelen of gewoon te relaxen. Mardin heeft ook verschillende Karavanserai, waar vroeger de karavanen tot rust kwamen tijdens hun lange tocht naar of terug van het Verre Oosten. Tegenwoordig hebben ze andere functies, maar hun fotogenieke karakter hebben ze gelukkig nooit verloren. Loop trouwens thuis alvast een paar keer extra de trap op en af, want je kuitspieren dienen voor deze heuvelachtige stad goed ontwikkeld te zijn. Maar mocht je eenmaal een dakterras naar je gading gevonden hebben, ongetwijfeld gezegend met een fenomenaal uitzicht, dan ben je deze spierpijn al snel weer vergeten. Rond zonsondergang verandert de hemel boven de stad in een kleurig schouwspel van ontelbare vliegers.
Een aanrader om te bezoeken is het Mardin Museum, dat ruim elf eeuwen aan bijzondere archeologische opgravingen tentoonstelt. Mocht je deze reis al genoeg oude stenen en andere historische locaties gezien hebben, dan is wellicht het Sakip Sabanci City Museum iets voor je. Hier leer je veel over het traditionele leven van de lokale gemeenschap en over de Hurrieten, Amorieten, Babyloniërs en Arameeërs. Dit museum laat via knap gemaakte audiovisuele presentaties en superieure foto's de (veelal) uitgestorven volkeren tot leven komen. Het is dan ook niet gek dat Unesco deze unieke stad heeft opnemen in haar lijst van beschermde werelderfgoederen.
Wie geen zin heeft om de hele dag door - deze geweldige - stad te slenteren, zes kilometer buiten de stad vind je het beroemde Syrisch-orthodox Deyr-az-Zafaran klooster. Opgetrokken in de 5de eeuw van zacht geel zandsteen is alleen al de pittoreske locatie in de vallei een bezoek waard. De omliggende kliffen en de bloeiende olijfbomen maken het plaatje van het Saffraan-klooster compleet. Het is tevens een van de voornaamste Syrische-Jakobitische kloosters die nog in gebruik is, al hopen wij dat de aanwezige monniken en nonnen beter zijn in hun rol als geestelijke dan als dienstdoende gids. Als de groep behoefte aan een bezoek aan dit klooster, organiseert de reisleider graag dit extra uitje.
Dag 9: Naar Sanliurfa
Meer dan 600 kilometers staan er vandaag op de teller als we de excursie van vandaag hebben afgerond, de langste reisdag van deze reis. Daarom vertrekken we vandaag ook extreem vroeg voor deze zeer lange en dus pittige reisdag, maar gelukkig is het er wel een van de buitencategorie. Wie geen zin heeft in deze zeer lange reisdag, kan onderweg na een dikke twee uur rijden al uitstappen als we Sanliurfa passeren, onze uiteindelijke eindbestemming van vandaag.
De die-hards die meegaan op de excursie mogen zich verheugen op een slingerende weg door een bergachtige landschap dat op zich al een attractie is. Ons hoofdoel van vandaag, Nemrut Dağı, behoort tot de meeste bijzondere archeologische vindplaatsen ter wereld. Op een kale bergtop van ruim 2100 meter werd in 1888 een spectaculaire ontdekking gedaan, al duurde het nog eens zeven decennia voordat de wereld doorhad hoe belangrijk deze vondst was. Je proeft er de aanwezigheid van geschiedenis en de oude koningen. Vergelijkingen met de reusachtige beelden van Paaseiland doemen gelijk op, al vind je hier geen 887 beelden. Wel zijn de beelden veel ouder (2de eeuw voor Christus) dan die op het eiland in de Grote Oceaan (tussen 11de en 17de eeuw).
Verantwoordelijk voor de inrichting van deze mystieke plek is koning Antiochus (98 v.Chr). In dit gebied bouwde hij eerst een grafmonument voor zijn vader en later een enorme graftombe voor zichzelf. De 50 meter hoge grafheuvel was bedoeld als middelpunt van een door hemzelf geleide cultus. De locatie op de hoge bergtop symboliseerde Antiochus’ hemelse status. Zijn graf is gedecoreerd met voorstellingen van zowel Grieks/Romeinse als Perzische en zelfs Anatolische godheden. In elk beeld waren eigenschappen van goden uit de verschillende culturen versmolten. Het monument, dat bereikbaar is langs twee steile, door zuilen bij de top gemarkeerde lanen, heeft de vorm van een heuvel met een diameter van 200 meter.
Aan de oost- en westzijde liggen twee brede kunstmatige terrassen, aan de noordkant is een kleiner en veel minder imposant terras. De kolossale beelden van de koning en zijn persoonlijke goden zijn uit de rotsen uitgehakt, waaronder verscheidene Griekse, Armeense en Perzische goden. Waaronder wereldberoemde zoals Zeus, maar ook minder bekende zoals Tyche en Mithras. Alle hoofden zijn van hun rompen gevallen en staan los in het landschap. De beelden aan de oostkant verkeren nog in goede staat, maar aan de westkant zijn ze ten gevolge van aardbevingen uit elkaar gevallen. Het is bijzonder dat de grafkamer nog niet gevonden is. Waarschijnlijk ligt het onder de heuvel in het gesteente. Zorg in ieder geval dat je stevige wandelschoenen aanhebt en gekleed bent voor zeer frisse omstandigheden, het kan namelijk behoorlijk koud zijn op de top. Houd er overigens rekening mee dat onverwachte sneeuwval onze plannen kan verstoren.
Na deze prachtige excursie rijden we weer terug naar ons eindpunt van vandaag, de stad Sanliurfa van bijna twee miljoen inwoners. Mocht er nog voldoende tijd zijn - wat waarschijnlijk niet zal zijn, want het is sowieso al een hele lange rit -, dan bekijken we onderweg nog zeer kort twee andere historische plekken. In het stokoude Perre zijn 200 bijzondere en rijkelijk gedecoreerde rotgraven te vinden, veelal verbonden met ondergrondse passages. De inhoud van de graven zijn te zien in het Adiyaman Museum. Bij de zeven meter brede Romeinse brug van Cendere stoppen we om het duizenden jaren oude bouwwerk van onderen te bekijken, maar ook kunnen we even pootje baden in de Eufraat. Ook kan je een snelle duik nemen in het (koude) water.
Via het Atatürk Stuwmeer rijden we vervolgens zuidelijker naar Sanliurfa, waar we pas in de (late) avond aankomen, slechts 56 kilometer verwijderd van de grens met Syrie. Wie houdt van live-muziek, kan een bezoek brengen aan het authentieke Cevahir Han restaurant, waar traditionele musici het eten elke avond vergezellen met hun fijne muziek en gezang. Wat je ook gaat doen, zorg in ieder geval dat je de lokale specialiteiten bij uitstek geprobeerd hebt: cig kofte (rauwe gehaktballen) en lahmacun (pizza met gekruid gehakt).
Dag 10: Naar Gaziantep
Omdat we gisteravond pas erg laat aangekomen zijn in Sanliurfa, heb je vanochtend tijd om uit te slapen of kan je nog enkele uren Urfa (zoals de locals de stad noemen) gaan verkennen. Dit is bij uitstek de meest christelijke stad van het land, al zijn vrijwel alle kerken omgebouwd tot moskeeën. Op deze plek is er al bewoning sinds de prehistorie, maar de eerste geschriften over de stad dateren uit de 3de eeuw voor Christus. De stad mag dan meerdere namen gehad hebben, zoals Urhai, Seleucid en Edessa, de meest recente is Urfa. Het prachtige woord 'Sanli' (dat glories betekent) heeft de stad pas in de jaren twintig van de vorige eeuw gekregen toen de Turkse vrijheidsstrijders hier de oorlog wonnen van de Franse bezetters. VeeI steden hebben zich heldhaftig geweerd tijdens deze bittere strijd en werden daarvoor later geëerd met eervolle toevoegingen aan hun originele stadsnaam. De rijkdom van deze streek heeft het voor het grootste gedeelte te danken aan de pistachenoot, die hier welig groeit op de glooiende heuvels. Turkije is na de Verenigde Staten en Iran de derde grootste producent ter wereld van de groene smaakvolle zaden.
Grootste attractie van de stad is zijn historische citadel, delen van de oude stadsmuren en het 'Golbasi Meer'. Aartsvader Abraham was de stamvader van het Joodse volk en dus ook een voorvader van Jezus. Voor de Islam was Abraham een profeet. Volgens velen is hij geboren in (een grot in) Urfa en tot op de dag van vandaag wordt hij geëerd. De belangrijkste bezienswaardigheid van Sanliurfa is de Halil-ür Rahman-moskee, waarvoor een vijver ligt die als heilig beschouwd wordt. Abraham zou hier door God gered zijn toen Hij diens brandstapel wegblies. De vonken en as kwamen in het water en veranderden volgens de legende in heilige karpers, die zich snel voortplantten en nu nog steeds in de vijver rondzwemmen. Vele lokale families brengen elke avond offers aan deze 'heilige vissen'.
De omliggende tuinen zijn een heerlijke plek om te relaxen en te genieten van de vele Turkse toeristen die deze plek beschouwen als het 'uitje van hun leven'. Een schaduwrijke çay bahçe (theetuin) is een geweldige plek om je zoveelste kopje thee te nuttigen. Islamitische monumenten zijn er ook volop: de mooisten zijn de 17e-eeuwse madrassa en de moskee van Abd ar-Rahman. Ook de plaatselijke bazaar mag je eigenlijk niet gemist hebben. Verkopers van kleurrijke tapijten, noten, specerijen , kleding en sieraden smeken je welhaast om hun winkel te bezoeken. Midden in de bedrijvige en kleurrijke bazaar is de relaxte binnenplaats van de Gümrük Han-karavanserai de perfecte plek om al sinds 1562 (!) even te onthaasten en te genieten van de Turkse gastvrijheid.
Na ons bezoek aan Sanliurfa, is het tijd voor een ander (historisch) hoogtepunt van deze reis: Gobeklitepe. Op slechts vijftien kilometer afstand van de stad, is dit wederom een 'onmisbaar werelderfgoed' van Unesco. Door sommige kenners wordt dit zelfs gezien als de 'eerste tempel van de wereld', bijna 8.000 jaar ouder dan het eveneens imponerende Stonehenge in Engeland. Omdat pas in 1994 'de oudste religieuze structuren ter wereld' ontdekt werden, is er relatief weinig vernield door oorlogen en vandalisme. Het geïmproviseerde dak mag dan een belemmering vormen om mooie foto's te maken, het beschermt wel de vele bezienswaardigheden tegen de ruige weerelementen van Moeder Natuur. Wat precies de betekenis van Goteklitepe is, verschillen de experts nog van mening: tempel of begraafplaats. Of wellicht beiden. Vervolgens rijden we een dikke twee uur westwaarts naar Gaziantep, de vijfde grootste stad van het land waar we laat in de middag aankomen. Morgen heb je nog de hele ochtend de tijd om alle bezienswaardigheden in Gaziantep te bekijken.
Dag 11: Naar Mersin
Ook in Gaziantep, een stad van anderhalf miljoen inwoners, wordt het centrum weer gedomineerd door een imposant kasteel en zijn twaalf torens. Helaas heeft de stad ook het grootste georganiseerde industriële gebied van Turkije. Aan de voet van het kasteel ligt het Panorama Museum, een prachtig gedocumenteerd museum dat een inkijkje geeft in de Vrijheidsoorlog van de vorige eeuw van de Turken tegen het Frans/Armeense leger. Andere interessante musea zijn het Hasan Suzer Etnografisch Museum, het Emine Gogus Culinair Museum en het plaatselijke Archeologisch Museum. Het beste wat de stad echter te bieden heeft op het gebied van kunst, is het Zeugma Mozaïek Museum. Verspreid over drie verdiepingen is dit 's werelds grootste collectie van mozaïekstukken. Ooit sierden deze kleurrijke creaties de mooiste villa's van het nabij gelegen grensstadje Zeugma, een van de vele nederzettingen die door het wassende water van de dammen is verdwenen.
In oude stadsdelen als Türktepe, Kalealti en Yazicik is de oude bebouwing van de stad het best bewaard gebleven. Op loopafstand ligt de bazaar, waar je vele ambachtslieden aan het werk kunt zien. De lokale specialiteit is de verfijnde arbeid van de kopermakers. Uiteraard heeft ook deze stad weer zijn eigen lekkernijen. Het eten van Gaziantep is bekend om zijn pittigheid in vergelijking met andere Turkse gerechten. Veel van de lokale specialiteiten, evenals hartige voedingsmiddelen die met andere regio's van Turkije worden gedeeld, worden bereid met aleppopeper (een soort chilipeper) en paprikapoeder. Door de aanwezigheid van de vele olijfbomen, druiven en pistache noten, barst het hier van de zoetigheden. De welbekende baklava is van heel Turkije hier het lekkerst! In de namiddag rijden we een kleine 300 kilometer (over een perfecte snelweg) naar de Middellandse Zee, waar we twee nachten in de sfeervolle oude stad Mersin verblijven.
Dag 12: Mersin
Vandaag heb je de hele dag vrij om lekker te genieten van een dagje zon-zee-strand. Maar wie wil kan er uiteraard ook weer op uit om het ontspannen Mersin te ontdekken. Deze stad van anderhalf miljoen inwoners wordt vaak 'De Parel van de Middellandse Zee' genoemd, omdat het niet alleen een belangrijk knooppunt van de Turkse economie is, maar ook redelijk bedekt is met geschiedenis. Twee monumentale forten en een verbazingwekkende natuur vervolmaken het mooie plaatje dat Mersin heet! Het toerisme naar Mersin staat desondanks op een zeer laag pitje, ondanks de aanwezigheid van schitterende stranden, uitgaansgelegenheden en winkels. De aanwezige voorzieningen zijn echter meer op de lokale bevolking dan op toeristen gericht. Het is er nog echt Turks en goedkoper dan de andere badplaatsen. Bovendien heeft Mersin het langste zomerseizoen en de grootste haven van het Mediterrane Turkije.
Omdat er relatief weinig westerse toeristen komen kun je wat meer van het echte leven zien. Urenlang rondwandelen zonder aangesproken te worden door iemand die beter wil worden van de aanwezigheid van toeristen kan hier nog, in tegenstelling tot de populaire Turkse badplaatsen waar je tot vervelens toe aangesproken wordt door verkopers, kelners, bedelaars, time-sharingverkopers en andere mensen die iets van je willen. De economische drijfveer van de stad is de haven en de daarbij behorende free zone, waar een groot aantal magazijnen en kledingateliers zich bevinden. Dit is een van de beste plekken tijdens deze reis om authentieke Turkse producten te kopen tegen zeer schappelijke prijzen.
Het moderne winkelcentrum Forum is een prachtig en ruim opgezet winkelcentrum dat je eerder in een metropool als Istanbul zou verwachten dan in Mersin. Op de bovenste verdieping is een foodcourt met een aantal heerlijke Turkse lekkernijen en de welbekende Westerse dikmakers als McDonalds, Burger King en Dunkin' Donuts. Tevens kan je genieten van een grote XLL bioscoop, mocht je zin hebben in een typische Turkse film. Wie liever op het water bivakkeert, vanuit de jachthaven in het oosten van de stad kun je diverse rondvaarten maken. Vanaf de boulevard heb je een prachtig uitzicht op de zonsondergang boven de stad.
Qua bezienswaardigheden is de Maiden's Tower een aanrader, dat werd gebouwd in de tijd van het Byzantijnse Rijk. Met de waterfiets kan je er eenvoudig naar toe trappen. Een ander oud kasteel in Mersin is het kasteel van Mamure. Daterend uit de 4de eeuw is het in bezit van maar liefst 39 prachtige torens, drie grote binnenplaatsen, vuurtoren, moskee en verschillende Turkse baden. Ook deze stad heeft weer zijn traditionele gerechten, zoals 'tantuni', een gejulienneerd lamsvlees dat op een zakje met warme lavaş wordt geroerbakt en 'cezerye', een lokum van zoete wortelen, bedekt met gemalen pistachenoten of kokosnoten. Drink het met boyan, een typische dropdrank die beter smaakt dan ie ruikt en eruitziet...
Dag 13: Naar Cappadocie
Hopelijk heb je gisteren lekker bijgetankt aan de idyllische kust, want vandaag maak je wederom een rit van ruim 250 km naar onze favoriete streek van Turkije: Cappadocië. Dit gebied - dat letterlijk vertaalt het 'Land van de Mooie Paarden' betekent - beslaat een oppervlakte van maar liefst 2.000 km2 en heeft drie vulkanen, twee rivieren en nog een heleboel andere mooie natuurvormen. De hoogste top in dit vulkanische gebied is de Erciyes Dağı met 3917 meter, terwijl de rest van het gebied bestaat uit veel plateaus. Vandaag merk je tevens dat we terecht zijn gekomen in het toeristische deel van Turkije, terwijl je de afgelopen twaalf dagen juist het 'Echte Turkije' gezien hebt en ver verwijderd was van de mensenmassa's en opdringerige verkopers. Helaas zal je vandaag en morgen alle mooie vergezichten moeten delen met een armada aan toeristen en hun bijbehorende vervoersmiddelen, maar Cappadocië is nou eenmaal te mooi om je te onthouden en is de perfecte afsluiter van deze avontuurlijke rondreis.
Mocht je tijdens je aardrijkskunde lessen op de middelbare school niet goed opgelet hebben, hier is in zeven regels het beknopte verhaal achter de meest bizarre landschapsvormen die je waarschijnlijk ooit in je leven hebt gezien. Zestig miljoen jaar geleden botsten de continenten Europa en Azië (onder druk van Afrika) op elkaar, waardoor dit deel van de wereld duizenden jaren lang hetzelfde weerbeeld vertoonde: erupties en vulkanische neerslag die nog nooit eerder was vertoond. In de miljoenen jaren daarna sleten de extremen van het landklimaat en de rivier de Halys het plateau uit tot diepe ravijnen en ontstond ruim 30 miljoen jaar geleden een bijzonder eigenaardig en grillig landschap van tuf- en puimsteen. Op diverse plaatsen zie je de beroemde 'schoorstenen', markante tufsteen kegels met een stuk basalt op de top. De mens bouwde er vervolgens in de vierde eeuw na Christus woningen en kerken in met de meest prachtige fresco's, waardoor de buitenkant er vaak uitziet als Emmentaler gatenkaas.
Vanmiddag en morgen nemen we ruimschoots de tijd om een aantal van de hoogtepunten van Cappadocië te bekijken. Zo is de Vallei van Monniken (Pasabagi) de beste plek om deze beroemde schoorstenen ('peri bacalari') te zien, sommige van deze wonderlijke creaties zijn wel 40 meter hoog! Ook de Vallei van de Duiven en het Fort van Uchisar, twee plekken waar je kennis maakt met de spectaculaire rotsvormen van Cappadocië, mag je eigenlijk niet overslaan. Je overnacht twee nachten in het gezellige hart van Cappadocië. In de omgeving van ons sfeervolle hotel vind je tal van restaurants en terrasjes waar het lekker ontspannen is.
Dag 14: Cappadocië
Vandaag heb je de derde (en laatste) vrije dag van deze reis. Waar je ook behoefte aan hebt (uitslapen, uitrusten, ballonvaart, fietstocht), veel is mogelijk in dit unieke gebied. Ook zijn er nog tal van andere optionele excursies te boeken naar verder weg gelegen mooie plekken als Bogazkale en Amasya. Aangezien we al heel veel kilometers gereden hebben, komt reisleider Theo met een routevoorstel om (een deel van) deze dag zinvol in te vullen met fraaie locaties dichterbij ons hotel. Zo is het geen straf om af te reizen naar het Göreme Openlucht Museum. Deze vallei herbergt de grootste concentratie van uitgehakte grotkapellen en kloosters. Om alle 30 bouwwerken te bekijken heb je minimaal een week nodig, maar wanneer je je beperkt tot de fresco's van Tokali, Kizlar en Karanlik heb je nog steeds een goed beeld van de periode dat hier duizenden monniken leefden, bidden en werkten.
In het nabij gelegen Zelve kan je alleen al een dag doorbrengen. Verspreid over drie pittoreske valleien vind je verschillende verlaten kloosters. Op 'grondniveau' kan je eenvoudig twee kerken bekijken, de rest van dit spirituele complex zit verstopt in de magnifieke schoorstenen die je overal ziet. Via wankele metalen trappen en uitgehouwen treden kan je de rest van de kamers en grotten bekijken, maar doe dit alleen als je zeer goed ter been bent, een avontuurlijke inslag, doorzettingsvermogen en voldoende conditie hebt. En neem een zaklantaarn en oude kleding mee! Ook de vallei van Ihlara en het charmante Güzelyurt zijn opties en zullen je honderd procent zeker bekoren!
Van de 36 ondergrondse steden die dit gebied telt, zijn er slechts enkele open voor het publiek. De grootste en meest bezochte is Derinkuyu, met acht verdiepingen, goede verlichting en 55 meter diepte is het -ondanks de drukte- een bezoek meer dan waard. Waarschijnlijk is deze stad 3.500 jaar oud en leefden bijna 30.000 mensen grotendeels ondergronds, waar een heel ingenieus systeem van 52 ventilatoren zorgde voor een 'gezonde' leef- en werkomgeving. Onder de aarde mogen dan veel honderdduizenden mensen gewoond en geleefd hebben, wij kiezen toch echt voor de bovengrondse charmes van dit gebied. Waarschijnlijk zal je nog lang na terugkomst in Nederland herinneringen blijven houden aan dit unieke gebied als je een ezel of zonnebloemen ziet, of geniet van een sappige abrikoos en/of kikkererwten, bij uitstek de culinaire smaakmakers van Cappadocië.
Deze regio mag dan in het verleden bekend zijn vanwege haar strategische militaire positie, ook het economische deel (zilver en tinmijnen, graan, pigment, graniet, wierook, ivoor, papyrus, katoen en hout) trok veel belangstellenden, helaas niet altijd even vredelievend. Wie nog leuke souvenirs mee naar huis wil nemen, deze streek is tevens bekend vanwege zijn tapijtenweverijen en pottenbakkerijen. Wat je ook gaat doen, Cappadocië is een heerlijke plek om deze enerverende trip af te sluiten. Geniet vanavond nog van een laatste drankje (of een lokaal wijntje) op het dakterras en het prachtige Oost-Turkije dat je inmiddels ongetwijfeld ook in je hart hebt gesloten.
Dag 15: Terug naar Nederland
Deze regio telt twee grote luchthavens, dus via het meest gunstige vliegschema vlieg je naar Istanbul. En daarna door naar Nederland. Eventueel kan je op eigen gelegenheid de reis nog verlengen in de geweldige stad Istanbul. Dit dien je echter wel tijdens het boeken van deze reis aan ons door te geven.
