Dag 1: Naar Brindisi

We vliegen vanaf Nederlands grondgebied naar Brindisi. Nadat je je bagage van de band hebt gehaald, is het een klein half uur rijden naar Brindisi, waar we de eerste avond op Italiaanse bodem doorbrengen. Let op: als je deze reis pas kort voor vertrek boekt, is het mogelijk dat je tegen een meerprijs dient te vliegen.

De geschiedenis van dit gebied is die van zijn veroveraars. Vanaf de 12de eeuw werd Apulië, zoals deze regio in Italie heet, overheerst door de Grieken, Romeinen, Byzantijnen, Lombarden, Normandiërs, Zwaben, Angevijnen, Fransen en Spanjaarden. En ongetwijfeld hebben we nog enkele veroveraars vergeten... Al deze volkeren hebben hun sporen nagelaten in het landschap. Zo mag je je de komende twaalf dagen verheugen op Normandische torens, Romeinse wegen, barokke kerken, kastelen van de koningen van Aragon of een muur van de Messapiërs. Samen vormen ze de rijke erfenis van bijna 3000 jaar historie.

Dag 2: Naar Tarente (110 km)

Vandaag rijden we naar Tarente, een stad met veel zware industrie en de tweede grootste marinebasis van het land herbergt. Het compacte historische centrum daarentegen is van een adembenemende schoonheid. Liefhebbers van antieke schatten komen aan hun trekken in dit fraaie openlucht museum. Exact 3000 jaar geleden ontstaan als kolonie van Sparta (Griekenland), anno nu is Tarente vooral een levendige stad met sfeervolle straten en stijlvolle gebouwen. Liefhebbers van verse vis mogen zich melden in de Piazza Fontana, deze fotogenieke vissershaven herbergt een keur aan heerlijke visrestaurants.

Dit is eveneens het Italië zoals je dat vaak ziet in films. Wasgoed hangt uit de ramen, oude vrouwen maken een praatje met elkaar vanaf hun balkons en toeterende Vespa's banen zich een weg door de wirwar van kronkelige straatjes. Hoogtepunten van Tarente zijn de Ponte Girevole (draaibrug uit 1885), Palazzo Pantaleo (18e eeuws paleis), het parmantige verdedigingswerk Castello Aragonese en de twee reusachtige zuilen van Tempio Greco Arcaico, een van de oudste tempels van het ooit eens zo machtige rijk van Groot-Griekenland.

Wie meer wil weten van deze boeiende periode uit hun geschiedenis, kan zich urenlang vermaken in een van de vier ondergrondse zalen van Museo Ipogeo Spartano. Het nabij gelegen MArTA, gevestigd in een schitterend klooster, mag je uiteraard ook niet missen. Dit is volgens kenners het rijkste en boeiendste archeologische museum van heel Italië! Twee nachten overnachten we in deze verborgen parel. Mocht er geen plezierige accommodatie voorhanden zijn omdat je pas extreem laat hebt geboekt, dan overnachten we twee nachten in het nabij gelegen Massafra.

Dag 3: Omgeving Tarente  (70 km)

Wie geen behoefte heeft aan een optionele excursie, kan vandaag de hele dag relaxen in Tarente. De rest van de groep mag zich melden voor een prachtige rondrit. Via het Riserva Naturale Statale Stornara rijden we naar Marina di Ginosa, waar we een prachtige route rijden langs uitzonderlijk erfgoed. Door de voortdurende inwerking van het water ontstonden zo'n miljoen jaar geleden scheuren en holtes in de kalkrotsen, waar het water in bleef staan. Behalve een buitengewoon rijke vegetatie, gebruikten de bewoners de grotere rotsspleten en grotten om in te schuilen of zich te verbergen. Vaak ontstonden hier occulte plaatsen waar kluizenaars leefden. Monniken hakten in de rotsen en nissen de meest fantastische kerken en rotswoningen uit. De rotskerken, miniatuurtempels met dezelfde indeling en ornamenten als de traditionele kerken, vormen het het interessantste deel van dit ondergrondse doolhof.

Zorg dat je vandaag goede (wandel)schoenen aanhebt, want regelmatig verlaten we de bus en maken we korte wandelingen in dit prachtige gebied. Zo kan je in Gravina di Laterza, een van de belangrijkste canyons van Europa, een (korte) wandeling maken door de 12 km lange kloof. Dankzij deze oase van bijzondere plantensporten (wilde orchideeën) en dieren (gieren, valken, stekelvarkens, dassen) is het intens genieten van al het moois dat Moeder Natuur hier geproduceerd heeft. Als de mysterieuze Cantina Spagnola geopend is, bezoeken we deze rotskerk met fresco's ook. In Laterza kan je prachtig aardewerk kopen dat blauwe motieven tegen een witte achtergrond als specialiteit heeft. Ook het plaatselijke brood op basis van hard tarwegriesmeel wordt door alle Italianen geprezen. 

Een korte autorit verderop kan je het museum van Rudolph Valentino bezoeken, een van de grootste sterren van Hollywood, die aan het begin van de twintigste eeuw het symbool werd van e absolute mannelijke schoonheid. Het nabij gelegen ravijn van Castellaneta is de grootste van de hele streek en bijzonder fotogeniek. In Palagianello maken we een more wandeling langs grotwoningen, terwijl de rotskerk in Mottola levendige fresco's van Latijnse en Byzantijnse traditie herbergt. Het heiligdom van Santuario della Madonna della Scala bevindt zich in de wand van het ravijn dat je via een trap met 125 treden of een lift kunt bezoeken. In deze omgeving is sowieso nog veel terug te vinden van de bijzondere rotscultuur die zich hier gedurende acht eeuwen ontwikkelde. De muren van ondergrondse kerkjes zijn versierd met prachtige fresco's uit de tiende eeuw. In de oude stad Massafra, dat gesitueerd ligt op een rotsachtige uitloper tussen twee dichtbegroeide ravijnen, sluiten we deze bijzondere dag af, voordat we terugrijden naar Tarente.

Dag 4: naar Matera (120 km)

Matera, een van de oudste steden ter wereld, is een boeiend universum van grotten en ravijnen. Maar voordat we in deze stad arriveren, heb je door dit gebied gereisd dat hier grotendeels bestaat uit leem- en zandgronden. Door de erosie is de desolate aanblik nog sterker geworden. Geen wonder dus dat mensen al eeuwenlang vertrekken uit deze streek vanwege de malaria, de aardbevingen en de armoede. Plaatselijke bewoners hebben dan ook in Italië de niet al te vleiende bijnaam 'zij die aan de rand van de wereld wonen' gekregen. 'Wat doen we hier in hemelsnaam dan? hoor ik je al denken. Grensloos Genieten ontdekt namelijk graag gebieden die zich ontworstelen aan hun economische isolement, maar bovenal alles is dit vooral een gebied met adembenemende landschappen, spectaculair gelegen dorpjes en opmerkelijke kunstschatten.  

Matera telt 60.000 inwoners en is een perfecte plek waar we ons een beeld kunnen vormen van ons verste verleden. Nog maar enkele jaren geleden was dit de culturele hoofdstad van Europa, maar door de ellende rondom Covid had de wereld weinig oog voor deze prachtige parel. Inmiddels is de tufsteen doolhof met zijn ingenieuze watersysteem grotendeels gerenoveerd. De grotwoningen van lichte steen zijn in verschillende niveaus boven elkaar uitgehakt, deze harmonieuze opeenstapeling van elkaar overlappende huisjes levert een ongewoon schouwspel op.

In het historische centrum, hoog boven een ravijn waar ver in de diepte een rivier doorheen stroomt, zijn tegenwoordig tal van galeries en ateliers gevestigd. Behalve enkele fraaie historische musea, vind je de charme van Matera vooral tijdens een bezoek aan de Sassi (wijken van rotswoningen). Met de vele trappen, doodlopende steegjes en nauwelijks herkenbare onderdoorgangen is de topografie van dit historische stadshart te grillig. Verdwalen is echter nog nooit zo leuk geweest! Een nacht brengen we door (in de omgeving) van dit heerlijke stadje.

Dag 5: Naar Castel del Monte (110 km)

Onze eerste stop vandaag is het historische centrum van Altamura, dat vol staat met paleizen, kerken en spannende kleine pleintjes. De kathedraal van Santa Maria Assunta, uiteraard weer gebouwd in opdracht van Frederick II, is een magnifiek voorbeeld van de Romaanse architectuur. 

Iets westelijker ligt Gravina in Puglia dat heeft geleerd om onopvallend te bestaan. De rotskerken en ondergrondse netwerken, soms bewaard en soms tot restaurants omgebouwd, geven de stad zowel mysterie als identiteit. Maar ook aan de oppervlakte is allerlei moois te ontdekken met allerlei prachtige vergezichten over de omliggende ravijnen. In het Parco Nazionale dell'Alta Murgia (een van de 25 Italiaanse Nationale Parken) gaan we op zoek naar diersoorten als everzwijnen, grijze wolven en torenvalken. Sowieso is het natuurschoon al reden genoeg om hier even heerlijk te relaxen.

Het uit 1240 daterende kasteel van Castel del Monte is onze laatste excursie van vandaag en is mysterieus, fascinerend en magisch tegelijkertijd. Voornamelijk vanwege zijn opbouw uit echt regelmatige zijden, geflankeerd door een achthoekige toren. de strakke vorm is terug te zien in iedere façade. Uitsluitend gebouwd om de grootste droom van een keizer in steen te vereeuwigen. Vanwege de esthetische en architecturale pracht is het Castel del Monte opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Wijnliefhebbers denken bij de naam Castel del Monte waarschijnlijk eerder aan een wijn met een internationale reputatie. In deze rustige omgeving brengen we een nacht door.

Dag 6: Naar Gargano (110 km)

Vandaag rijden we naar de Gargano. Promontorio del Gargano is de kenmerkende 'spoor van de Italiaanse laars', een ongerept en onontdekt wit, bebost gebergte, doorsneden met grillige kreken en grotten aan een van de mooiste kusten van Europa. In San Giovanni Rotondo bekijken we de wonderen van padre Pio, waarna het uitzicht vanaf Monte Sant'Angelo de omweg de moeite waard is. Het Forest Umbra is de perfecte plek voor een picknick, terwijl het strand van Zaiana zich uitstekend leent voor een verkoelde duik. In deze prachtige omgeving verblijven we (als het even kan) twee nachten op een locatie, maar ons is het ook mogelijk dat we op twee verschillende locaties in de Gargano overnachten.

Dag 7: Rondrit Gargano (60 km)

In het fraai gelegen havenstadje Peschici kan je verse vis bestellen die enkele uren daarvoor is gevangen in de netten van een trabuco. Deze fotogenieke creaties staan hier aan de kust als een soort reusachtige houten spinnen, die dagelijks de golven en windvlagen van de Adriatische zee trotseren. Iets verderop langs de kust nemen we een duik in het turquoise water van de Baai di Vignanotica. De kiezelstranden worden hier geflankeerd door imposante witte kliffen die direct van het strand oprijzen. 

Dag 8: Naar Barletta (110 km)

Als we de Golfo di Manfredonia achter ons laten en de kust van de Adriatische zee volgen, kunnen we in het honderd duizend  zielen tellen stadje Barletta het levenswerk van de impressionistische schilder Giuseppen De Nittis bekijken. Ook het plaatselijke kasteel mag je eigenlijk niet overslaan, met zijn karakteristieke vorm.

Dag 9: Naar Bari (50 km)

De kathedraal van Trani is eveneens een majestueus baken aan de Adriatische kust. Zijn subliem lichte, haast luchtige architectuur kenmerkt de Cattedrale di San Nicola Pellegrino, alleen al voor zijn welluidende naam mag je deze topper niet overslaan.

In Bari mag je aansluiten bij de lange rijen van Oost-Europese pelgrims die naar deze havenstad zijn gekomen voor de relikwieën van de H. Nicolaas. De belangrijkste heilige van de oosters-orthodoxe kerken, daarnaast is hij ook de schutspatroon van Rusland. Het ellenlange wachten wordt beloond met  een magisch moment: de crypte van de Basilica di San Nicola verandert in een geïmproviseerde concertzaal wanneer de zware stemmen van de Slavische gezangen klinken!

Dag 10: Richting Alberobello (90 km)

Het land van de trulli slaan we uiteraard ook niet over. In de 40 km lange vallei van Valle d'Itria rijden we door een levend schilderij. Prachtige valleien met lange rijen wijnstokken en grillig gevormde olijfbomen, gescheiden door muurtjes van stapelstenen, sieren dit fotogenieke landschap. Uiteraard zien en bezoeken we ook de trulli, grappige ronde huisjes met hun kegelvormige dak. Ondanks dat Martina Franca, Locorotondo en Cisternino in de zomer worden plat gelopen door Italiaanse toeristen, in onze periode is de rust hier grotendeels terug gekeerd.In de smalle straatjes van Martina Franca vind je op elke hoek een verrassing. De barok knalt hier letterlijk van de muren, variërend van een kerk met lachende engeltjes aan de gevel tot een bolvormig balkon. Hier dwalen door deze - ietwat decadente architectuur- is voor ons een van de onbetwiste hoogtepunten van deze gevarieerde reis. In het hart van Valle d'atria overnachten we een avond.

Mocht er nog tijd over zijn, dan bezoeken we ook nog Ostuni. Als een blinkend wit eiland ligt dit smetteloos witte stadje in een groene zee van olijfbomen, waardoor het bij uitstek de zinderende, tijdloze charme van een mediterrane stad symboliseert. Het blauw van de fonkelende Adriatische zee zorgt voor de perfecte mix van ruim kleuren: wit, groen en blauw. De oude stad herbergt een labyrint van straatjes, trappen, muren en pleintjes, waar zelfs de schaduw een lichtbron is. 

Dag 11: Naar Nederland

Deze ochtend vertrekken we (meestal vroeg) naar de luchthaven en hopelijk ben je dan net zo tevreden met deze super gave reis als wij van Grensloos Genieten. Wie wil kan deze reis nog enkele dagen verlengen om op (eigen gelegenheid) de prachtige stad Lecce te bezoeken, of een van de omliggende kustplaatsen.

Voor wie de reis met enkele dagen verlengt, is deze tekst van toepassing:

Lecce wordt ook wel het elegante 'Florence van de barok' genoemd, waarbij geen woord gelogen is. De binnenstad is een wervelend feest van gracieuze bouwkunst, vormgegeven in de eindeloos fijne, roomwitte tot honing-gouden lokale kalksteen. Na het bekijken van al dit moois, kan je genieten van de meeste bekende plaatselijke lekkernij: Frisa. Dit harde broodje wordt eerst in gezouten olijfolie gedompeld en daarna met tomaten en ansjovis gegeten, net zoals de zeelieden uit de oudheid dat deden. Carnivoren bestellen wellicht liever een mooi stuk vlees (bombete) bij de slager, dat direct klaar gemaakt word. Wat je ook gaat doen, Lecce is een super gave stad waar je makkelijk twee tot drie dagen kan doorbrengen! Voor deze korte Italie reis paste hij echter helaas niet in het reisprogramma.